İki Kültürde İslam

İki Kültürde İslam: Fas ve Endonezya’da Dinî Değişim’de Geertz, mukayeseli din ve antropoloji çalışmala-rında iki önemli kavramsal yenilik sundu. 1960’lar boyunca dinler tarihindeki baskın eğilim, karşılaştırılan fenomenlerin tipolojik tasnif edilmelerine dayanmaktaydı. Bu yaklaşımda, örneğin ‘mistisizm’ gibi feno-menler ‘özsel’ nitelikleri önceden varsayılarak çalışılırdı. Oysa Geertz, Faslı ve Javalı velilerin kendi top-lumsal ve tarihsel bağlamlarındaki temsil ve pratiklerinin canlı tasvirlerinin gösterdiği gibi, tikel olana yo-ğunlaşmak suretiyle mukayese yapılabilecek kısmî benzerliklere dayalı bir strateji önermektedir. Wittgenstein’ın post-analitik felse-fesinden antropolojiye taşıdığı ve başka çalışmalarıyla yaygınlaştırdığı kavramlar aracılığıyla antropolojiyi toplumsal düşünce içindeki daha kapsamlı akımlara bağlamış, geniş bir kitle için daha görünür ve canlı bir hale getirmiştir. Onun ikinci önemli katkısı ise, antropoloji ile tarih ara-sında akademik eğitim ve yazım tarzlarındaki pratik mesafeyi kapatmasıdır. İki Kültürde İslam, ‘az ya da çok’ Fas ve Endonezya’da İslamî ifade ve pratiğin egemen ‘klasik’ biçimlerinin geliştiği farklı tarihsel bağlamları naklediyor ve değişen ve tartışılan kültür tasavvurlarını tarihte gerçekleşen olaylarla birleştiriyor.